17 września przypada opozycja Neptuna czyli kulminacyjny moment jego najlepszej widoczności na nocnym niebie w sezonie 2022/2023. Poniżej znajdziecie garść informacji o samej planecie jak i kilka przydatnych informacji potrzebnych do odnalezienia ostatniej planety Układu Słonecznego na nocnym niebie.
O Neptunie słów kilka
Neptun jest najdalszą planetą układu słonecznego, czwartą pod względem średnicy i trzecią pod względem masy. Jego okres obiegu wokół Słońca trwa prawie 165 lat. Średnia temperatura to około -210 stopni Celsjusza. Prawdopodobnie jądro planety jest skaliste i lodowe. Na jego powierzchni można zaobserwować ciemną plamę wielkości Ziemi, która tak naprawdę jest trwałym cyklonem przemierzającym atmosferę Neptuna (podobnie jak Wielka Czerwona Plama na Jowiszu). W historii tylko jeden obiekt stworzony przez człowieka przeleciał w bliskim sąsiedztwie obok Neptuna, a była nim sonda Voyager 2, która odwiedziła tego gazowego giganta w 1989 roku. Podczas tego spotkania sonda wykonała wiele zdjęć samej planety jak i jej księżyców, w tym to które znajduje się poniżej.
Neptun – zdjęcie wykonane przez sondę kosmiczną Voyager 2 w 1989 . Źródło: NASA/JPL
Warunki obserwacyjne podczas tegorocznej opozycji
W dzień opozycji odległość między ostatnią planetą a Ziemią będzie wynosić 28,910 jednostek astronomicznych czyli około 4,3 miliarda km. Wielkość tarczy planety w dniu opozycji wyniesie 2,36 sekundy, natomiast jasność Neptuna przez cały miesiąc kształtuje się na poziomie +7,68 magnitudo dlatego do jego obserwacji potrzebne jest ciemne niebo oraz co najmniej lornetka lub teleskop. W dzień opozycji górowanie Neptuna przypada około 00:40 CEST, wznosi się on wtedy na wysokość około 34 stopni ponad południowy horyzont.
Jak znaleźć Neptuna
Neptuna znajdziemy w gwiazdozbiorze Wodnika, około 6,5 stopnia na wschód od gwiazdy φ (Fi) Aquarii (+4,20 mag). Gwiazdę tę zlokalizujemy kierując się od Ety (η) Aquarii (+4,0 mag), która jest najbardziej wysuniętą na wschód gwiazdą w charakterystycznym zygzaku czterech gwiazd; w stronę Lambda (λ) Aquarii (+3,70 mag) zwanej też Hydor. Jeśli poprowadzimy linię od Fi Aqr do gwiazdy 20 Psc (+5,45 mag) to na tej linii znajdziemy Neptuna, w odległości niespełna 2,5 stopnia na zachód od 20 Psc. Możemy też spróbować wykorzystać Jowisza świecącego 11 stopni na wschód od Neptuna i 8,5 stopnia na wschód od gwiazdy 20 Psc. Innym sposobem jest wykorzystanie dwóch gwiazd wchodzących w skład gwiazdozbioru Ryb (konkretnie ryby południowej), gwiazdy Lambda (λ) Psc (+4,45 mag) i gwiazdy Kappa (κ) Psc (+4,95 mag), które z Neptunem tworzą niemal trójkąt równoramienny z planetą w dolnym wierzchołku.
Dokładna lokalizacja Neptuna na tle okolicznych gwiazd ukazana jest na poniższych mapkach.
Obserwacje Neptuna
Do obserwacji Neptuna potrzebujemy minimum lornetki i ciemnego nieba. Nie bez znaczenia jest odpowiednie wcześniejsze przygotowanie się do obserwacji, obejmujące przygotowanie mapek z pozycją Neptuna na niebie czy rekonesans rejonu nieba na którym powinien się znajdować, bo nie trudno pomylić ostatnią planetę Układu Słonecznego z gwiazdą.
Obserwacje planet wymagają stabilnej, wolnej od turbulencji atmosfery, dlatego ważne jest miejsce obserwacji, obecność wiatru czy wysokość planety nad horyzontem (im wyżej, tym wpływ atmosfery jest mniejszy). Nie bez znaczenia jest też dobry wzrok, pozwalający dostrzegać detale na granicy widoczności. W przypadku obserwacji Neptuna, nie oczekujcie tego samego co podczas obserwacji innych planet, przez większość amatorskich teleskopów, nawet tych o średnicy kilkunastu centymetrów dostrzeżenie tarczy planety będzie bardzo trudne. Dostrzeżenie tarczy tej planety wymaga odpowiednio dużego teleskopu, minimum 20 cm oraz naprawdę sporego powiększenia.
Jak przy opisie każdego zjawiska, zachęcam by również zadbać o prowadzenie dokumentacji z przebiegu obserwacji, która urozmaici nasze doświadczenia z obserwacji nocnego nieba – czy to w formie fotograficznej, filmowej czy też w postaci tradycyjnej w postaci opisu słownego a może i nawet własnoręcznie wykonanych szkiców. Opcji jest wiele, a sama dokumentacja obserwacji i zjawisk może być zarówno pamiątką jak i cennym źródłem informacji dla nas w przyszłości czy dla innych pokoleń.
PS.
Nie udało Ci się zaobserwować Neptuna w noc opozycji, a prognozy na najbliższy tydzień również nie dają szans na obserwacje? Nic straconego! Dzień opozycji jest tylko umownym terminem najlepszych warunków obserwacyjnych. Dobre warunki do obserwacji planet występują kilka tygodni przed i kilka tygodni po opozycji, więc jest spora szansa na powodzenie obserwacji w innym terminie.
Źródła
- Kalendarz astronomiczny na 2022 rok
- Niebo. Poradnik użytkownika. David H. Levy. Prószyński i S-ka, Warszawa 1996.
- https://stellarium.org/pl/
