26 września przypada opozycja Jowisza czyli kulminacyjny moment jego najlepszej widoczności na nocnym niebie w sezonie 2022/2023. Poniżej znajdziecie garść informacji o samej planecie jak i kilka przydatnych informacji o podróży największej planety Układu Słonecznego przez nocne niebo.
Jowisz – król planet
Jowisz to piąta w kolejności od Słońca i największa planeta Układu Słonecznego.
Planetę znali astronomowie już w czasach starożytnych, była związana z mitologią i wierzeniami religijnymi wielu kultur. Rzymianie nazwali planetę na cześć najważniejszego bóstwa swojej mitologii – Jowisza, odpowiednika greckiego Zeusa.
Obserwowany z Ziemi Jowisz może osiągnąć jasność do −2,95m. Jest to czwarty co do jasności naturalny obiekt na niebie po Słońcu, Księżycu i Wenus (okresowo, w momencie wielkiej opozycji, jasnością może mu dorównywać jedynie Mars).
Największa planeta Układu Słonecznego składa się w trzech czwartych z wodoru i w jednej czwartej z helu. Masa Jowisza jest nieco mniejsza niż jedna tysięczna masy Słońca, a zarazem dwa i pół razy większa niż łączna masa pozostałych planet w Układzie Słonecznym. Wraz z Saturnem, Uranem i Neptunem tworzą grupę gazowych olbrzymów, nazywaną czasem również planetami jowiszowymi. Powierzchnię planety, którą stanowią nieprzezroczyste wyższe warstwy atmosfery, pokrywa kilka warstw chmur, układających się w charakterystyczne pasy widoczne z Ziemi. Najbardziej znanym szczegółem jego powierzchni jest odkryta w XVII wieku przy pomocy teleskopu Wielka Czerwona Plama, będąca antycyklonem o średnicy większej niż średnica Ziemi (choć od lat obserwuje się zmniejszenie jej rozmiarów). Planeta ma słabo widoczne pierścienie i potężną magnetosferę.
Obecnie znanych jest 79 księżyców Jowisza. Cztery największe, zwane galileuszowymi, odkrył Galileusz w 1610.
Planeta była wielokrotnie badana przez sondy, zwłaszcza na początku programu Pioneer i programu Voyager, a następnie przez sondę Galileo. Od lipca 2016 roku na orbicie dookoła planety znajduje się sonda kosmiczna Juno, której misja ma potrwać do września 2025.
Zdjęcie Jowisza w naturalnych kolorach wykonane w kwietniu 2014 roku przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a. Źródło.
Warunki obserwacyjne podczas tegorocznej opozycji
Jowisz widoczny jest obecnie przez całą noc w gwiazdozbiorze Ryb. W dzień opozycji odległość między Jowiszem a Ziemią będzie wynosić 3,953 jednostek astronomicznych czyli około 591 milionów km. Wielkość tarczy planety w dniu opozycji wyniesie 49,88 sekund kątowych, natomiast jasność Jowisza przez wyniesie -2,94 magnitudo. W dzień opozycji górowanie Jowisza przypada około 00:35 CEST, wznosi się on wtedy na wysokość około 38 stopni ponad południowy horyzont.
Położenie Jowisza na niebie w nocy z 26/27 września 2022, godz. 00:00 CEST.
Trasa Jowisza na tle gwiazdozbiorów od 1.08.2022 do 01.01.2023.
Trasa Jowisza na tle gwiazdozbiorów od 1.08.2022 do 01.01.2023, krok co 1 dzień.
Obserwacje Jowisza
Do obserwacji Jowisza i jego czterech najjaśniejszych księżyców potrzebujemy co najmniej lornetki, jednak lepszym wyborem będzie użycie teleskopu, przez który będziemy mogli zobaczyć tarczę planety. Aby jednak zobaczyć szczegóły na powierzchni największej planety Układu Słonecznego (dwa największe pasma chmur czy Wielką Czerwoną Plamę, potrzebujemy teleskopu o średnicy co najmniej 10 cm. Obserwacje planet wymagają także stabilnej, wolnej od turbulencji atmosfery, dlatego nie bez znaczenia jest miejsce obserwacji, obecność wiatru czy wysokość planety nad horyzontem (im wyżej, tym wpływ atmosfery jest mniejszy). Nie bez znaczenia jest też dobry wzrok, pozwalający dostrzegać detale na granicy widoczności.
Jak przy opisie każdego zjawiska, zachęcam by również zadbać o przygotowanie dokumentacji z przebiegu obserwacji, która urozmaici nasze doświadczenia z obserwacji nocnego nieba – czy to w formie fotograficznej, filmowej czy też w postaci tradycyjnej w postaci opisu słownego a może i nawet własnoręcznie wykonanych szkiców. Opcji jest wiele, a sama dokumentacja obserwacji i zjawisk może być zarówno pamiątką jak i cennym źródłem informacji dla nas w przyszłości czy dla innych pokoleń.
